Belastingdienst gaf duizenden burgers door softwarefouten teveel toeslag

Duizenden burgers hebben door softwarefouten bij de Belastingdienst teveel toeslag ontvangen dan de bedoeling was, zo heeft staatssecretaris De Vries van Financiën aan de Tweede Kamer laten weten (pdf). Volgens De Vries zijn er verschillende oorzaken waarom de Dienst Toeslagen fouten maakt waar toeslaggerechtigde burgers last van hebben.

"Het gaat in eerste instantie om de (toenemende) complexiteit van wetgeving", aldus de staatssecretaris. "Ten tweede kan de complexiteit van de software genoemd worden; het voorgaande punt werkt door in de software. Het ontwerpen, de realisatie en het testen van wijzigingen wordt steeds ingewikkelder wat de kans op softwarefouten vergroot."

Ten slotte zijn door de vele uitzonderingen in de loop van de jaren veel handmatige processen en workarounds ontstaan. ‘Menselijk handelen’ is dan ook een belangrijke oorzaak van het ontstaan van fouten, merkt de staatssecretaris verder op. Vorig jaar zijn er zeven grote fouten geweest die betrekking hadden op het verstrekken van toeslagen en niet eerder aan de Tweede Kamer zijn gemeld.

Zo zorgde een softwarefout ervoor dat partnerschappen over de toeslagjaren 2017-2023 niet goed zijn bepaald waardoor zo'n zeventienhonderd burgers over meerdere jaren teveel toeslag hebben ontvangen. Een andere softwarefout zorgde ervoor dat bij zestienhonderd burgers bij de berekening van de huurtoeslag onterecht is uitgegaan van ‘verworven recht’. Hierdoor is bij de berekening van de huurtoeslag een te lage huurprijs gehanteerd en hebben burgers te veel huurtoeslag ontvangen.

Bij vierhonderd burgers is geen ‘verworven recht’ toegepast terwijl dit wel had gemoeten. Zij ontvingen te weinig huurtoeslag. "Inmiddels zijn alle betrokken toeslaggerechtigden geïnformeerd en zijn nabetalingen verricht. Indien nog sprake was van een VT bij een te hoge toeslag heeft een correctie plaatsgevonden. Indien de DT reeds was opgelegd heeft geen terugvordering plaatsgevonden", voegt De Vries toe. Een derde softwarefout zorgde ervoor dat burgers die in het buitenland wonen en recht op zorgtoeslag hebben een te hoge zorgtoeslag kregen. Dit is inmiddels gecorrigeerd.

Door een ontwerpfout die afgelopen december aan het licht kwam bleek dat een groep van ongeveer 1750 burgers toeslagen ontvangt terwijl zij daar op basis van de verblijfsstatus geen recht op heeft. Het gaat hier om burgers die een nationaliteit hebben die onderdeel uitmaakt van de EER. Door deze fout hebben eerder 5200 burgers in de jaren 2018-2022 toeslagen ontvangen waar zij geen recht op hadden. Een oplossing hiervoor is nog in de maak.

Duizenden burgers hebben door softwarefouten bij de Belastingdienst teveel toeslag ontvangen dan de bedoeling was

Toeslagenaffaire: ruim 68.000 mogelijke gedupeerden meldden zich

Meer dan 68.000 mensen hebben zich gemeld als mogelijke gedupeerden van het toeslagenschandaal. Het gaat om precies te zijn om in totaal 68.376 mensen die uiteindelijk bij de verantwoordelijke organisatie hebben aangeklopt voor de deadline, aldus een woordvoerder van het ministerie van Financiën.

Uiterlijk de laatste dag van vorig jaar mochten gedupeerden zich melden. Al werd op 1 en 2 januari ook nog coulant werd gekeken naar meldingen vanwege de feestdagen. De Tweede Kamer wilde de laatste deadline voor het melden als gedupeerde aanvankelijk nog verzetten, maar het kabinet ging daar niet in mee.

30.000 euro compensatie
Mensen van wie uit een eerste lichte toets blijkt dat zij gedupeerd zijn, komen in aanmerking voor 30.000 euro compensatie. Van de gemelde ouders heeft 95 procent al zo'n toets doorlopen. Momenteel zijn 33.225 ouders erkend gedupeerde. Zij hebben dus in elk geval al 30.000 euro gekregen, en krijgen hulp met onder meer uitstaande schulden.

Na de eerste toets, kunnen ouders een uitgebreidere 'integrale beoordeling' krijgen. Ruim de helft van de gemelde ouders heeft dat traject doorlopen. Uit dat traject kan blijken dat een ouder recht heeft op meer geld.

Gedupeerden van het toeslagenschandaal werden onterecht als fraudeur behandeld. Zij moesten in veel gevallen in korte tijd grote bedragen aan ontvangen toeslagen terugbetalen. Bij sommigen leidde dit tot enorme financiële problemen. Het ging vooral om ontvangers van kinderopvangtoeslag. Naar aanleiding van het vernietigende rapport van een ondervragingscommissie over de kwestie, stapte begin 2021 het voltallige derde kabinet-Rutte op.

Tijdens de parlementaire enquête naar het Nederlandse fraudebeleid deed toeslagenouder Dulce haar verhaal. Bekijk de video hieronder: (video bij de bron)

dan zitten al die figuren in de bijstand

met een dikke BMW

alsof dat wat zegt. Wat is dat gestaar op een automerk dan.

Overheid neemt 887 miljoen aan schulden toeslagenouders over

De overheid heeft voor 887 miljoen euro aan schulden en betalingsachterstanden van ouders overgenomen of kwijtgescholden. Het overgrote deel betrof schulden die gedupeerden van het toeslagenschandaal bij de overheid zelf hadden. Via de Sociale Banken Nederland is 160 miljoen euro aan private schuldeisers betaald, meldt demissionair staatssecretaris Aukje de Vries (Toeslagen) in de jongste voortgangsrapportage over de compensatieoperatie voor gedupeerden.

Een groot deel van de kwijtgescholden overheidsschulden komen bij Toeslagen zelf vandaan. Bij de Belastingdienst, de dienst Toeslagen en de Douane is bijna 326 miljoen euro kwijtgescholden. Een kleine 350 miljoen euro van de kwijtgescholden schulden stonden bij DUO open, waarbij het dus vooral studieschulden betrof. Een deel van de schulden stond open bij het CAK, die bijdragen int voor onder meer thuiszorg. Een relatief klein bedrag (in totaal 142.000 euro) is overgenomen van het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen, dat alimentatie int.

Behalve ouders kunnen ook ex-partners schulden laten overnemen.

In de voortgangsrapportage meldt De Vries ook dat er schot in de herstelzaak komt: eerder genomen maatregelen blijken te werken waardoor de volledige beoordelingen van de dossiers van gedupeerden (integrale beoordelingen) sneller worden voltooid. Iets minder dan de helft van de 68.000 mensen die zich als gedupeerden meldden en een eerste toets hebben doorstaan, is daadwerkelijk als gedupeerde erkend. Van hen heeft bijna driekwart een volledige beoordeling gehad, waaruit duidelijk wordt hoeveel compensatie ze krijgen. Ook hebben bijna 84.000 gedupeerde jongeren “een financieel steuntje in de rug ontvangen”, de kindregeling genoemd.

Commissie fraudebeleid tikt Kamerleden op de vingers

‘In een verhard politiek en maatschappelijk klimaat zijn de driestaatsmachten blind geweest voor mens en recht, waardoor levens van mensen zijn vermorzeld. (…).’ Dat concludeert de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening in een vandaag uitgebracht rapport. In de aanbevelingen staan vooral menselijkheid en een sterkere rechtspraak centraal. Maar ook Kamerleden werden op de vingers getikt.

De parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening heeft fraudebestrijding van de overheid in de afgelopen pakweg dertig jaar onderzocht. Het ging hierbij om een breed onderzoek naar bijvoorbeeld de aanpak van bijstandsfraude en discriminerende algoritmes. De toeslagenaffaire maakte hier ook deel van uit.

Verkeerde keuzes en onvoldoende oplossend vermogen
In het rapport, met de titel Blind voor mens en recht, concludeert de enquêtecommissie dat het kabinet veel fouten en verkeerde keuzes heeft gemaakt bij wet- en regelgeving rond fraudebestrijding. Bovendien heeft de wetgever zich onvoldoende ingezet om veroorzaakte problemen op te lossen. Zowel de wetgevende als de uitvoerende macht heeft geen oog gehad voor de uiteindelijke gevolgen. Het rapport wijst niet alleen op de financiële problemen waarin mensen terecht zijn gekomen, maar ook op diepe gevoelens van schaamte en wantrouwen richting de overheid die bij deze mensen zijn veroorzaakt. De onderliggende patronen die de problemen hebben veroorzaakt zijn volgens het rapport nog altijd niet opgelost.

Onder meer de rol van Kamerleden en de media heeft bijgedragen aan een verharding van het beleid. Zij hebben problemen voor de mensen niet weten te voorkomen, stelt de commissie. Het parlement heeft zijn wetgevende en controlerende taak niet goed uitgevoerd, door bijvoorbeeld in te stemmen met kwalitatief slechte wetten, om die vervolgens niet te verbeteren.

Ook heeft het parlement, net als de media, aangestuurd op een hard fraudebeleid. De commissie spreekt van en wisselwerking tussen Kamerleden en journalisten. In de media kreeg het inhoudelijke debat minder aandacht, wat gevolgen had voor hoe de Kamerleden hun taken uitvoerden. Wel constateert de commissie dat het toeslagenschandaal zonder het standvastige werk van Kamerleden en journalisten niet bekend was geworden.

Meer menselijkheid en sterkere rechtsstaat
Uit de aanbevelingen in het rapport komt vooral een roep om meer menselijkheid en een sterkere rechtsstaat naar voren, plus een parlement dat goed zijn werk doet. De overheid moet makkelijker aangesproken kunnen worden op discriminerende handelingen. Verder moet er met de huidige snelle technologische ontwikkelingen meer aandacht komen voor de risico's van het gebruik van persoonlijke data en moet het jaarlijkse budget van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) omhoog, zodat de AP haar taken beter kan uitvoeren.

Daarnaast moet de overheid mensen meer hulp en persoonlijke begeleiding bieden wat betreft sociale voorzieningen. Het toeslagenstelsel is zo risicovol en nadelig dat het moet worden afgeschaft, stelt de commissie.

Het rapport is gericht aan de Tweede Kamer, maar gaat ook óver diezelfde Kamer. De commissie benadrukt dat de die haar eigen taak serieus moet nemen en voldoende tijd vrij moet maken voor de behandeling van wetten. Ook moet de Kamer bij het kabinet benodigde informatie opeisen om zo genoeg geïnformeerd te zijn over nieuwe wetgeving. Verder wordt ondersteuning van de Kamerleden gezien als cruciaal, evenals als een versterking van de ondersteuning voor ambtenaren die voor de Tweede Kamer werken.

Niets te maken met toeslagenaffaire, toch duizenden euro's op rekening: ‘Absurd’

Stiefkinderen van gedupeerden in de toeslagenaffaire die helemaal niets van de ellende hebben meegekregen, krijgen schadevergoedingen van duizenden euro’s uitbetaald. En dat geld wordt gewoon uitgekeerd ondanks hun bezwaren. ,,Ik snap nou wel waarom ik zo veel belasting moet betalen.”

Toen Nathalie* van een flat wilde springen, wanhopig door de grote schulden waarmee de belastingdienst haar had opgezadeld, kende ze haar huidige partner nog niet. Die had indertijd nog zijn gezinnetje, inclusief partner en kind. Toch krijgt dat kind, nu Nathalies stiefzoon, doodleuk duizenden euro’s op zijn rekening gestort vanwege het leed dat de toeslagenaffaire veroorzaakte. Het gekke is: de jongen heeft van die ellende nooit iets meegekregen. ,,Ik werd gedupeerd in 2006, 2007 en 2008. Ik ben zelf uit de ellende gekropen en ontmoette in 2016 mijn huidige partner. Zijn zoon heb ik een paar keer ontmoet. Nu heb ik al zeven jaar geen contact meer met hem gehad.”

Tegen die ‘ruimhartige’ kindregeling, waarbij bedragen tot tienduizend euro worden uitgekeerd, blijkt Nathalie weinig te kunnen inbrengen. ,,Ik heb aan de bel getrokken, bezwaar aangetekend. Ik heb gezegd: ik wil dit niet. Mijn huidige partner vindt ook dat hij en zijn zoon geen aanspraak kunnen maken op geld dat bedoeld is voor iets waar ze helemaal niets mee te maken hebben gehad. Maar ik kan hoog en laag springen: uitzonderingen worden niet gemaakt.”

In haar omgeving snapt niet iedereen waarom Nathalie zich druk maakt. Zou ze niet kunnen denken: mooie meevaller voor die jongen? Maar het is dat gevoel. ,,Dat je wéér niks kunt. Dat er óver je wordt beslist en niet op een rechtvaardige manier. Dit zijn belastingcenten, hè. Ik snap nou wel waarom ik zo veel belasting moet betalen.”

Nog gekker: zelfs geen biologische link
Het kan nog gekker: kinderen die zelfs geen biologische connectie hebben met een toeslagenouder of diens partner, krijgen toch geld. Dat maakt Denise* mee. Zij is getrouwd met een man wiens ex-partner tijdens een slepende scheiding kinderen van een ander kreeg. Denise: ,,Zolang je nog getrouwd bent, worden pasgeboren kinderen tot binnen een jaar na de scheiding automatisch aan de officiële partner toegeschreven.” Daarom moest haar man de kinderen officieel ontkennen, via de rechtbank en met een dna-test.

Iedereen ging daarna zijn eigen weg. Maar op een of andere manier krijgen de kinderen nu toch geld. Denise kreeg in januari van dit jaar een brief waarin ze plots wordt gezien als ouder/verzorger van de ontkende kinderen. ,,Ik heb gebeld zodra ik erachter kwam dat ze aangemerkt zouden worden voor de kindregeling en de situatie uitgelegd: beide ouders van deze kinderen zijn géén gedupeerde. Ik wilde bewijsstukken opsturen, maar dat hoefde niet, want deze kinderen zouden gewoon recht hebben op een vergoeding. Toen hebben we in elk geval gevraagd de uitkering uit te stellen tot 2025. Bij het laatste gesprek kreeg ik kortsluiting: ik hoorde dat het geld al was uitbetaald. Het is absurd, te schandalig voor woorden. Mijn dochter die uit huis werd geplaatst, heeft recht op geld. Zij heeft net als mijn andere kinderen de ellende meegemaakt. Niet de kinderen van de ex van mijn man.”

‘Had me nooit aan moeten aanmelden’
In de familie van Miranda* zorgde het geld zelfs voor ruzie. Ook zij heeft stiefkinderen, die net als hun vader (Miranda's nieuwe man) niet in beeld waren tijdens de affaire én de nasleep. Miranda vindt dat zij daarom geen recht hebben op geld. ,,Ik heb dat heel goed uitgelegd, nadat ze een brief hadden gehad. Nu voelen zij zich niet meer welkom en komen niet meer langs. En informatie over mijn persoonlijke situatie is bij mensen die ik niet ken terechtgekomen.”

Dit is de zoveelste bizarre episode in het leven van toeslagenouders, die niet alleen problemen hebben met de uitkeringen aan kinderen. De hele hersteloperatie werd onlangs nog aangemerkt als ‘totaal vastgelopen’. Denise: ,,Soms denk ik: had ik me maar nooit aangemeld. Ik heb dan wel dertigduizend euro gekregen, nadat ik met urgentie officieel werd erkend. Verder draag ik alles wat is gebeurd nog met me mee en zijn mijn problemen niet opgelost.” Het maakt gedupeerden boos en verdrietig.

Toch rijdt de trein door. Een woordvoerder van het ministerie van Financiën zegt dat het niet mogelijk is om ‘bij alle kinderen na te gaan welke gevolgen zij hebben ondervonden van de toeslagenaffaire of nog steeds ervaren. Dat zou een hele omvangrijke en langdurige operatie zijn, waarbij het ook lastig is vast te stellen of en in welke mate zij hinder hebben ondervonden.”

* De achternamen van gedupeerden zijn bij de redactie bekend.