Explosies, gestolen Audi's, dodelijke ongelukken: het leven van plofkraker Walid

Het westen van Duitsland wordt geteisterd door Nederlanders die het op pinautomaten hebben voorzien. Dit is het verhaal van een van hen: Walid, 21 jaar, uit Utrecht. 'Ik heb een grote pak pap nodig.'

Bommen en doden
•Walid raakte betrokken bij een bende die plofkraken uitvoerde.
•Hij reed in Audi's naar Duitsland en blies geldautomaten op.
•Een plofkraker stierf na een foutje, een onschuldig meisje overleed door een auto-ongeluk.
•Zijn advocaat zegt: het laatste jaar is Walid ten positieve veranderd.

Walid trekt een bivakmuts over zijn hoofd, maar niet omdat het koud is. Integendeel. Het is zaterdag 8 augustus 2020 en West-Europa zucht onder een hittegolf: overdag wordt het ver in de dertig graden, 's nachts koelt het af tot hooguit een graad of vijftien. Het is nog donker, het laatste uur van de korte zomernacht, en Walid is net aangekomen in Wachtendonk. Dat is een dorp vlak bij Venlo, nog geen twintig kilometer voorbij de Duitse grens.

Walid is een lange jongen met een diepe stem, uit Overvecht, een uitgestrekte wijk met flats in het noorden van Utrecht waar de straten dreven heten, waar een kwart van de huishoudens kampt met langdurige armoede en de helft van de mensen een 'niet-westerse migratieachtergrond' heeft. Walid wil niet arm zijn. En zeker niet langdurig.
Met zijn beste vriend Oussama uit Utrecht, en met Ajoub, een jongen die hij via via kent uit Den Bosch, is hij in een Audi S5 cabrio naar Duitsland gesjeesd. Walid is dit voorjaar 21 geworden, de andere jongens zijn 20. Het is half vijf, de zon zal over een uur opkomen. Ze weten alle drie dat ze moeten opschieten.

De auto staat bij de Sparkasse aan het Friedensplatz. Het bankgebouw heeft een kleine uitbouw, schuifdeuren met daarboven een rode 'S' waar nog weer een punt op staat. Wachtendonk slaapt nog als Walid de bivakmuts over zijn hoofd trekt en het bankgebouw binnenloopt.
Kort daarna: een daverende knal. Een geldautomaat is opgeblazen, coupures dwarrelen door de lucht, de pui is uit het gebouw geknald.
Walid, Oussama en Ajoub moeten lachen. 'Rapen, rapen!', klinkt het in de zomerochtend. De jongens grissen geld bij elkaar en springen in de auto. Ajoub zit achter het stuur, hij pocht over zichzelf als 'de beste chauffeur van Den Bosch'. Ze scheuren terug naar Nederland.

'De machine, de voorkamer van de bank en verschillende ruiten raakten zwaar beschadigd door de ontploffing. Onder het puin lagen nog wat bankbiljetten', meldt een Duitse nieuwssite later die zaterdagochtend. 'Meerdere bewoners aan het Friedensplatz werden ruw gewekt.'
Voordat de inwoners van Wachtendonk door hebben wat er precies is gebeurd, zijn de drie jongen al lang weer in Nederland: met meer dan tweehonderd kilometer per uur razen ze over de weg.
Nog geen 24 uur na de plofkraak wordt in Brabant het alarmnummer gebeld. Het is zondagnacht, half twee, en in Vlijmen, iets ten westen van Den Bosch, slaan vlammen uit een auto. De brandweer komt blussen. Ze treffen een Audi S5 cabrio, die een maand eerder dicht bij Amsterdam is gestolen. De wagen blijkt niet meer te redden, de nummerplaten zijn vals. De opbrengst van de plofkraak is zo'n €180.000. De schade aan het pand bedraagt meer dan een ton. In de woning boven de Sparkasse ligt, op het moment van de explosie, een gezin te slapen.

*****

Een maand na 'Wachtendonk' is Walid terug in Duitsland, weer met Ajoub. Op 4 september, dit keer in Geldern, ook een dorp pal over de grens. In de nacht van donderdag op vrijdag, om kwart over twee, is daar wederom een Sparkasse het doelwit. Alleen: de knal valt tegen.
Zonder opbrengst racen Walid en Ajoub terug naar Nederland. De vaste uitwijkplek is het Shell-tankstation aan de Vlijmenseweg in Den Bosch. Daar treffen ze, in alle vroegte, ook Jawad. Een jongen uit Utrecht, iets ouder al.
Hij is een vriend en ook leermeester van Walid: ze zijn een keer samen naar Marbella gereisd. Jawad is, in de woorden van Walid, wel eens 'kankeragressief'.
'Hij is niet afgegaan', zegt Walid over het explosief in de pinautomaat.
'Ben je bij de kluis gekomen?', vraagt Jawad.
'Niets is verwoest', antwoordt Walid.
‘Niets is verwoest’
Walid tegen zijn vriend Jawad, over de mislukte kraak in Geldern.
Ze bespreken het model geldautomaat van de Sparkasse. Jawad vraagt of het een oude is: 'Met van die knopjes.' Nieuwe hebben een touchscreen.
Terwijl bij het tankstation in Den Bosch zo de evaluatie plaatsvindt over de mislukte plofkraak, wordt honderd kilometer verderop, in Geldern, het gebied rond de bank ontruimd. Want volgens de Duitse politie valt niet uit te sluiten dat er nog restanten van explosieven liggen bij de geldautomaat.

*****

De Californiëdreef is een van de laatste straten van Utrecht, helemaal aan de noordkant van de stad. Een streepje asfalt op een bedrijventerrein. Er zit een autowasstraat, een handel in tegels en sanitair, veel autobedrijven, de Utrechtse Taxi Centrale.
Op zaterdag 5 september, om twee uur 's nachts, is er een enorme knal. 'Zo hevig dat een medewerker van een taxicentrale zat te schudden op zijn stoel', schrijft de Utrechtse uitgave van het AD. 'Toen hij naar buiten rende, zag hij dat de voorgevel bij de achterburen was weggeblazen.'
De politie meldt later die zaterdag op Twitter dat iemand is omgekomen bij de ontploffing. 'De Explosieven Opruimingsdienst is ter plaatse. Forensische opsporing en tactische recherche doen onderzoek.' De huurder van de loods wordt diezelfde dag opgepakt.
Walid is vaak in die loods geweest. Hij moet snel hebben gehoord wie het dodelijke slachtoffer is: Jawad. Zijn vriend. Nog geen 24 uur voor de explosie, hebben ze samen bij het tankstation gesproken over de mislukte kraak in Geldern.
Jawad lééft bijkans voor plofkraken. Hij bestelt, onder een valse naam, geldautomaten bij een bedrijf uit de regio Osnabrück, die hij betaalt in bitcoin. Jawad gebruikt die automaten vervolgens om plofkraken op te oefenen. Hij maakt er zelfs instructiefilmpjes van. Die bewuste nacht aan de Californiëdreef, gaat er iets fout bij zo'n testexplosie.
Jawad is 29 jaar als zijn leven eindigt in een loods op een bedrijventerrein, de ingevlogen traumaheli kan niets meer voor hem doen.
Een paar weken later gaat Walid weer op pad.

*****

Het is 4 november 2020 en Walid is bijrijder in een Audi die eerder die dag is gestolen in Tuindorp, een wijk in Utrecht tegen Overvecht aan, maar dan aan de andere kant van het spoor. Een grijze RS4 station.
Marco rijdt: een jongen van bijna 22, die in zijn proeftijd zit, eerder is veroordeeld voor inbraak, en een jaar eerder vader is geworden van een zoontje. Ze rijden door Bilthoven. Daar hebben ze een plek om de gestolen auto te verbergen. Dan zien ze politie. Ze voelen zich betrapt. Ze moeten weg! Marco trapt op het gaspedaal. De politie volgt. Met hoge snelheid scheurt de Audi door Bilthoven. Ze slaan een weg in. Bos. Ze jakkeren verder. Maar kunnen ze wel door? In ziedende vaart rijden ze een paaltje omver. Een tak slaat neer op de voorruit. De ruit breekt.
Vanuit het bospas schiet de Audi de weg weer op. Dan de snelweg: de A27. Marco geeft vol gas. De politie verliest de RS4 uit het oog.
Als ze merken dat ze niet meer worden gevolgd, keren de jongens uiteindelijk terug naar Utrecht. In Overvecht wordt, om half drie 's nachts, de Audi in de brand gestoken.
Marco en Walid hebben de dagen daarna nog contact. 'Het enige waar ik dan aan denk, is mijn zoontje', zegt Marco, als ze praten over de hachelijke achtervolging door het bos.

En Walid: 'Je weet dat de eigenaar van de auto kankerhard gaat huilen.' Want de wagen, die is 'gebarbecued', op de dag dat die is gestolen. De conclusie van Walid: hij moet een andere dag 'er weer eentje gaan halen'.

*****

Eind december 2020 heeft Walid een nieuwe wagen, 'een kankersnelle auto'. Hij is weer met Marco, die hij in gesprekken met zijn vrienden ook wel 'de Hollander' noemt. Marco is niet te spreken over de Audi. De RS6 avant, gehuurd in Duitsland, is rood. 'Daar rijden er niet veel van', zegt Marco. Te opvallend, dus.
'Ik was er ook niet voor gegaan', zegt Walid. Maar ja, hij is geen 'prinses'. Ze hebben het er maar mee te doen. De wagen staat in een garage in Overvecht en is al betaald voor een week. Ze moeten 'vlammen'.

Het is tegen half elf, vrijdagavond 23 december, als ze de weg op gaan. Marco rijdt, Walid is bijrijder, en er zitten nog twee jongens op de achterbank. De RS6 rijdt snoeihard: 200, 250, 300, de wagen tikt de 312 kilometer per uur aan. Ze vliegen over de A2.
Dan krijgt de rode wagen een klapband. In de buurt van de afslag Nieuwegein raakt de Audi een vangrail, schiet de andere kant van de weg op, tikt zeven auto's aan en raakt, met 256 kilometer per uur, een witte Peugeot 108.
Daarin zit een studente. Een tweedejaars bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, een sociaal en vrolijk meisje uit Nieuwegein. Het is alsof er een torpedo inslaat. Haar Peugeot slaat meerdere malen over de kop.
Honderden meters voorbij de geramde Peugeot, komt de Audi tot stilstand. Marco, Walid en de twee jongens die op de achterbank zitten, stappen uit. Ze rennen de snelweg over. Via de geluidswal gaan ze er vandoor. Ze kijken geen moment om naar de ravage. Of naar de auto die ze hebben geraakt.
Diezelfde nacht rijden er agenten naar een huis in Muiderschans, een woonerf in Nieuwegein. De ouders van de studente bedrijfskundestudente doen open. Agenten vertellen deze vader en moeder wat geen enkele ouder ooit wil horen. Er was een ongeluk op de A2. Hun dochter is door de brandweer uit de auto geknipt en direct gereanimeerd. Vergeefs. Het meisje is twintig jaar.
Vader hoort dat zijn dochter dood is en zakt ter plekke in elkaar.
Een paar uur na het ongeluk worden Walid en Marco opgepakt.

*****

De nacht van zondag op maandag 6 februari 2023 heeft Walid niet geslapen. 'Hij is nerveus', zegt zijn raadsman, in de ruime zaal op de vierde verdieping van de rechtbank in Utrecht. 'Hij heeft nog nooit voor een meervoudige kamer gestaan.'
De inhoudelijke behandeling van zijn strafzaak, die meerdere dagen in beslag neemt, gaat van start. Walid: magere gestalte, kort haar, baardje, sportschoenen. Links van hem zit zijn beste vriend Oussama, medeverdachte van de plofkraak in Wachtendonk. Ajoub is ook opgeroepen, maar die heeft zijn enkelband doorgeknipt en is onvindbaar.
Helemaal links van hem zit Marco, de chauffeur, het haar strak achterover. Hij draagt een T-shirt met de spreuk: 'Make money not friends'.
Marco is eind 2021 al veroordeeld voor het auto-ongeluk. Aan reclassering wilde hij niet meewerken, de vader van de verongelukte studente noemde Marco's spijtbetuiging nog ongeloofwaardig, alleen 'om een goede beurt bij de rechtbank te maken'. Hij zit een gevangenisstraf uit van vier jaar.
Walid zegt weinig tijdens de zitting.
In de maanden tot aan het ongeval, is hij gevolgd door de politie. Die heeft taps geplaatst. In de rechtbank worden dialogen voorgelezen: 'kanker' dit en 'kanker' dat. Walid zegt dat hij dertien keer heeft gewerkt 'in Doetsoe' (Duitsland), en maar een keer is teruggekomen met geld. 'Ik geef sowieso niet op.' En in een gesprek waarin hij zinspeelt op een nieuwe plofkraak: 'Ik heb een grote pak pap nodig.' Pap is straattaal voor geld.
‘Door gewone werkzaamheden kwam hij in aanraking met de verkeerde jongens’
Advocaat van Walid tijdens de zitting
Van die bravoure is in de rechtszaal weinig meer over. 'Het is confronterend, als je het zo hoort', zegt hij wanneer de rechter hem de dialogen voor houdt. Over het ongeluk wil hij niets meer zeggen. Zijn oordeel over veel van de getapte gesprekken: het was grootspraak.
Aan het einde van de zitting wordt tegen Ajoub en Oussama vijf jaar celstraf geëist, tegen Saloua, een 32-jarige vrouw uit Den Bosch die onder meer explosieven maakte en bewaarde, een celstraf van 3 jaar. De eis tegen Marco is negen maanden, tijd die opgeteld moet worden bij de vier jaar die hij al heeft gekregen.
Walid werd na het overlijden van Jawad de grote leider van de plofkraakbende, vindt de officier van justitie. Hij krijgt de zwaarste eis. Zes jaar cel, onvoorwaardelijk. Walid hoort het schijnbaar onbewogen aan.

*****

Vijf dagen na de strafeis, zit Walid alleen in de ruime en verder lege rechtszaal. Op een dinsdagmiddag, in een wit T-shirt, tegenover drie rechters. Zijn advocaat houdt het pleidooi. Tot aan de plofkraken, had Walid een blanco strafblad. Hij werkte als taxichauffeur. Zo leerde hij Jawad kennen, zegt de raadsman. Want het taxibedrijf aan de Californiëdreef zat boven de loods van Jawad. 'Door gewone werkzaamheden kwam hij in aanraking met de verkeerde jongens.'
Dat gebeurde in een periode dat Walid 'geen toekomst meer zag. Hij had overal maling aan', zegt de raadsman. Want zijn broer was vermoord. Geëxecuteerd in Spanje. Zeven kogels, in zijn bovenlichaam en hoofd, in oktober 2018. 'Walid is een jonge jongen die zijn broer kwijtraakte. Toen is hij afgegleden.'
Walid zat in voorarrest maar is afgelopen jaar vrij geweest. Met een enkelband. Hij woont weer thuis, is mantelzorger voor zijn zieke ouders en ondersteunt jongerenwerkers. 'Hij maakt wat van zijn leven', zegt de advocaat. 'Zo'n positieve wending zien we maar zelden.'
Terug naar de gevangenis noemt de raadsman 'niet wenselijk'. Hij vraagt om een voorwaardelijke straf en een taakstraf. Maar de officier van justitie noemt een taakstraf 'niet uit te leggen. Voor dergelijke feiten past alleen onvoorwaardelijk.'
Het laatste woord is aan Walid. Hij bedankt de rechters voor hun tijd. Hij heeft spijt. Zijn ouders zijn ziek geworden. 'Vooral mijn vader. Dat doet me veel pijn.' Hij hoopt dat de rechters hem nog een kans geven. 'Ik doe de sterke belofte dat u mij nooit zal terugzien na 31 maart.'

*****

Op vrijdag 31 maart om tien uur is de uitspraak. Althans, dat is de bedoeling. Maar een week voor die tijd duikt ineens Ajoub op: de jongen die onvindbaar was nadat hij zijn enkelband had doorgeknipt. De politie traceert hem in een auto. Het wordt een achtervolging.
‘We moeten niet alleen kijken naar vergelding’
Rechter
Uit het persbericht: 'Hij reed onder andere tegen het verkeer in en met zeer hoge snelheden. De politie heeft de achtervolging meerdere keren afgebroken. Drie politieauto’s raakten flink beschadigd. Uiteindelijk is de auto door de bemanning van de politiehelikopter gevolgd op zijn route door Den Bosch. (...) De man vluchtte een appartementencomplex in. Daar werd hij in de kelderboxen door een arrestatieteam aangehouden.'
Na zijn arrestatie moet Ajoub nog worden verhoord als getuige in de strafzaak van de andere verdachten. Dat vertraagt de rechtsgang. En Ajoub, tegen wie vijf jaar is geëist, beroept zich steeds op zijn zwijgrecht

*****

'Plofkraken leiden tot veel onrust voor omwonenden en in de maatschappij.' Dat zegt de rechter van de meervoudige kamer op de vierde verdieping van de rechtbank in Utrecht. Het is donderdag 11 mei, begin van de middag en zij doet uitspraak in de zaak rond de plofkraakbende. Alle verdachten worden veroordeeld.
Walid krijgt een celstraf van veertig maanden. Daarvan zijn twaalf maanden voorwaardelijk, en het voorarrest gaat er ook nog vanaf. Het vonnis is fors lager dan de eis, weet ook de rechter. Ze houdt rekening met Walids jonge leeftijd. 'We moeten niet alleen kijken naar vergelding.'
De zitting met de uitspraak duurt iets langer dan een half uur. De zaal is goeddeels leeg. En Walid? Juist nu, als de rechter een besluit neemt over zíjn leven, is ook hij, net 24 jaar, niet komen opdagen.
Verantwoording: het FD is bij vier zittingsdagen geweest en heeft regionale media geraadpleegd over de plofkraken, de ontploffing in de loods en het auto-ongeluk.