'Cocaïne is zes uur na gebruik niet meer aantoonbaar', zegt toxicoloog over bloedtest Spaanse chauffeur drama Nieuw-Beijerland

Uit een toxicologische screening van het bloed van de Spaanse chauffeur die met zijn vrachtwagen op een buurtbarbecue in Nieuw-Beijerland inreed, blijkt dat er 'een aanwijzing is voor de aanwezigheid van cocaïne en omzettingsproduct'. Dat staat in een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van vrijdag. Maar wat zegt dat precies?

Vrijdag publiceerde het Gerechtshof Den Haag haar uitspraak over de hernieuwde voorlopige hechtenis van de Spaanse vrachtwagenchauffeur Juan S. die deze zomer van de dijk bij Nieuw-Beijerland afreed. Hij kwam met zijn truck terecht op een plek waar een buurtbarbecue gaande was. Er vielen zeven doden - onder wie een nog ongeboren baby - en meerdere aanwezigen raakten gewond. Hoogleraar klinische toxicologie Daan Touw van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) is er duidelijk over: "Cocaïne is binnen zes uur na gebruik niet meer aantoonbaar aanwezig in het bloed. Specifieke omzettingsproducten maakt het lichaam aan na gebruik van- en alléén in reactie op cocaïne. Als die in het bloed worden aangetroffen, zegt dat wel iets."

Onder meer vanwege die vondst moet de vrachtwagenchauffeur in voorlopige hechtenis blijven. Om duidelijk te krijgen over wat er precies in zijn bloed zat, laat het OM Rotterdam het bloed nog verder testen. Maar wat betekent deze uitslag van het eerste bloedonderzoek nu? Kunnen er sporen van cocaïne zitten in je bloed door bepaalde medicijnen te slikken?

Geen cocaïne in bloed door medicijnen
Nee, dat kan niet, antwoordt Touw. De Spaanse trucker lijdt aan epilepsie en slikt daar medicijnen voor, liet hij zelf via zijn advocaat in de media weten. "Medicijnen zorgen niet voor cocaïnesporen in zijn bloed", zegt Touw. "Vroeger werd cocaïne wel eens gebruikt als lokale vedoving. Maar dat is al heel lang geleden en het middel is alleen toegankelijk voor artsen. Het lijkt me zeer onwaarschijnlijk dat iemand dat op zak heeft."

Dan de vraag wat 'omzettingsproducten' zijn. Die blijken een sleutelrol te spelen bij het opsporen van cocaïnegebruik. "Omzettingsproducten zijn stoffen die het lichaam zelf aanmaakt bij het afbreken van cocaïne. Het gaat om drie stoffen: benzoylecgonine, ecgonine en ecgonine-methylester. In de rechtspraak moet één van die werkzame stoffen in het bloed worden aangetoond om iemand te beschuldigen van cocaïnegebruik. Dat staat in de Wegenverkeerswet, weet Touw. "De reden daarvoor is dat er ook cocaïne in een bloedmonster zou kunnen komen door vervuiling van het bloed tijdens het onderzoek in het laboratorium. Daarom is het hier belangrijk dat in de uitspraak van de rechter staat dat er ook een omzettingsproduct in zijn bloed is aangetroffen."

Er staat niet welke van de drie omzettingsproducten is aangetroffen. "Dat is jammer, want ook daaruit kun je iets afleiden", zegt de toxicoloog. "Ik denk dat we er wel zeker vanuit kunnen gaan dat het gaat om een omzettingsproduct dat het lichaam maakt na het gebruiken van cocaïne. Het is niet logisch dat het gerechtshof een omzettingsproduct in de uitspraak vermeldt dat je lichaam aanmaakt na bijvoorbeeld het eten van suiker: aceton. Dus het is waarschijnlijk één van de drie omzettingsproducten het lichaam aanmaakt nadat iemand cocaïne heeft gebruikt."

Lichamelijke afbraakstof blijft drie dagen aantoonbaar
Het omzettingsproduct waarop het bloed van een verdachte vaak getest wordt is volgens Touw het stofje benzoylecgonine. Dat blijft tot drie dagen na cocaïnegebruik in je bloed aantoonbaar. "Veel langer dus dan cocaïne zelf."

Dat de toxicologische screening niet alleen wijst op een omzettingsproduct maar ook op de aanwezigheid van cocaïne zelf, zegt dat het niet lang geleden is dat deze drug in het lichaam gekomen is. "Cocaine heeft een halfwaardetijd van een uur. Dat betekent dat de hoeveelheid in je lichaam na gebruik elk uur gehalveerd wordt. Na zes uur is het niet meer aantoonbaar in het bloed aanwezig."

Dat zowel een spoor van cocaïne als een omzettingsproduct in het bloed zaten, zegt dus wel iets, concludeert Touw.

Verschillende testen op bloedmonster kosten veel tijd
De toxicoloog begrijpt wel dat het OM Rotterdam het bloed van de Spaanse vrachtwagenchauffeur aan meer testen onderwerpt. "Het NFI kan het bloed ook nog testen op de aanwezigheid van meer en andere stoffen dan alleen drugs en alcohol. Op medicijnen bijvoorbeeld. Ze kunnen onderzoeken wat de chauffeur wel geslikt heeft en wat niet. Dat hij zijn epilepsiemedicijnen niet genomen heeft, is ook nog een mogelijkheid. Elke test kost tijd. Het kan daardoor wat langer duren voor ze daarmee klaar zijn. Ze willen natuurlijk een zo betrouwbaar mogelijke uitslag."

Cocaïne en anti-epileptica
Het Trimbos instituut raadt het gebruik van cocaïne sterk af voor mensen die anti-epileptica gebruiken, zoals Depakine of Carbamazepine. Cocaïne heeft zelfs het risico om aanvallen uit te lokken. De combinatie van cocaïne en anti-epileptica kan de bloeddruk en hartslag verhogen.

Chauffeur Juan S. van truckdrama moest helemaal niet in de Hoeksche Waard zijn, hoe kan het dat hij daar was?


De T-splitsing waar in augustus een vrachtauto van een dijk reed. Links van het midden zijn de bandensporen nog te zien. © Jeffrey Groeneweg

RECONSTRUCTIE De Spaanse chauffeur die zeven mensen doodreed in Zuidzijde, moest helemaal niet in de Hoeksche Waard zijn, maar was totaal de weg kwijt. Reconstructie van een onvoorstelbaar drama - vandaag een maand geleden - op basis van de huidige stand van zaken van het onderzoek.

Eindelijk! Groot is eind augustus de voorpret in het tweehonderd zielen tellende Zuidzijde. Over een paar dagen komen de dorpelingen, voor het eerst sinds jaren, weer eens samen. Als de Spaanse chauffeur Juan S. (45) op woensdag 23 augustus naar Nederland vertrekt, zijn de voorbereidingen van de festiviteiten in volle gang. Werkelijk niets wijst erop dat het noodlot Juan en de Zuidzijdenaren over enkele dagen zal samenbrengen.

Die zaterdag, het is dan 27 augustus, melden de eerste dorpelingen zich om 13.45 uur onderaan de Zuidzijdsedijk. Op een groenstrook naast een slootje heeft de organisatie een tent neergezet. Onder vrolijke vlaggetjes staan lange tafels en een barbecue.

Tientallen kilometers verderop, ergens bij Rotterdam ter hoogte van Barendrecht, is Juan bezig met het lossen van zijn lading. Hij wordt sinds enkele maanden ingehuurd als internationaal chauffeur door het Spaanse transportbedrijf El Mosca uit Murcia. De vader van twee kinderen moet wel: veel geld heeft hij niet, door een ongeluk kon hij niet verder met het constructiebedrijf dat hij met zijn broer runde.

Na Roosendaal naar huis
Na Rotterdam moet hij door naar Roosendaal, blijkt later uit zijn navigatiesysteem. Alweer de eerste 46 kilometer richting het zuiden. En daarna naar huis: Caravaca de la Cruz, diep in Zuidoost-Spanje en niet ver gelegen van Murcia. Het plan is om die avond na Roosendaal het eerste forse stuk naar Spanje te rijden.

Juan belandt op de A29, de snelweg die dwars door de Hoeksche Waard loopt. Wat hij niet weet, is dat de Haringvlietbrug verderop het hele weekend is afgesloten.

Ter hoogte van Numansdorp moet hij dan ook de A29 af. Dan wordt het lastig. De gewone en de gele omleidingsborden langs de weg, snapt-ie lang niet altijd: hij spreekt immers geen Nederlands. Langs de A29 staat een geel omleidingsbord: ‘Bergen op Zoom Zierikzee volg R’.

Dat moet, ook voor een Spaanse chauffeur, nog te volgen zijn. Maar ná de afslag bij Numansdorp staat weer een geel bord: ‘Attentie, gps uit (met kruis erdoorheen) en een pijl naar rechts ‘Volg omleiding'. Het is een mini-stappenplan voor automobilisten: zet je gps uit en daarna: volg de omleiding.


De afslag bij Numansdorp met rechts het 'verwarrende' bord wat er stond op 27 augustus. © Google maps

Maar de pijl naar rechts is verwarrend. Heeft Juan die geïnterpreteerd als ‘rechtsaf slaan?’ De enige manier om via de snelweg naar Bergen op Zoom, Zierikzee en ook Roosendaal te komen, is na de afslag linksaf en aan de andere kant van de snelweg terug richting Rotterdam. Zo staat het iets verderop ook aangegeven. Maar het heeft er alle schijn van dat hij rechtsaf is gegaan en van daaruit steeds verder de Hoeksche Waard in is gedwaald. Zelf zegt Juan het niet meer te weten.

De borden in de polders van de Hoeksche Waard zijn evenmin duidelijk voor een chauffeur van ver weg uit Murcia. Zo wijst één verkeersbord vrachtwagens naar rechts, maar dan wel naar het winkelcentrum om Etos, Albert Heijn en Gall & Gall te bevoorraden. Je moet het maar weten.

Ondertussen komt het feestje aan de Zuidzijdsedijk op gang. Er klinkt applaus bij het hijsen van de opgefriste verenigingsvlag. De barbecue wordt ontstoken.

Het is iets voor zessen als Juan zijn vrachtwagen bovenaan de dijk parkeert, op de T-splitsing náást het feestje. Niemand kijkt er van op: in de Hoeksche Waard wurmen grote vrachtwagens zich regelmatig over de smalle dijkweggetjes.

‘Kruipen’ over Zwartsluisje
Juan is hemelsbreed zo’n vijf kilometer afgedwaald van de snelweg. Op de polderweg Zwartsluisje zien bewoners de enorme wagen nog langzaam voorbij ‘krúipen’. Eigenlijk is de weg afgesloten, maar keren kan Juan daar niet. De kortste weg lijkt dan via Zuidzijde terug richting de snelweg. De bocht nemen op de afgesloten en toch al smalle weg is een huzarenstuk voor een truck.


Zo'n 5 kilometer van de snelweg gebeurde het ongeluk. © Caarten.nl

De dorpelingen op het buurtfeest in Zuidzijde - op de deelnemerslijst staan 96 namen - zien even later hoe Juan minutenlang stilstaat. Zijn wagen staat zo geparkeerd dat hij nog twee kanten op kan: links de dijk af of rechtdoor over de dijk. De chauffeur praat kort met de bestuurder van een wit busje, die heeft hem zien aarzelen en probeert Juan te helpen. ,,Onze chauffeur moest uitwijken voor dat busje,” beweert Juans werkgever El Mosca. Maar volgens het onderzoek blijkt dat nergens uit, tot nu toe.

Dan begint de motor ineens te brullen. Feestvierders horen hoe de chauffeur ‘een dot gas’ geeft. Sommigen zien hoe het gevaarte uit het niets in beweging komt. Ze schreeuwen: ,,Hij moet stoppen! Hij moet stoppen!”

In een ‘oogwenk’ dendert de vrachtwagen van de dijk. Het voertuig scheert ternauwernood langs vier gasflessen en boort zich in het feestgedruis. De bezoekers in de tent zijn kansloos: ze zien de vrachtwagen niet aankomen en worden overreden. Een paar seconden is het stil. Geschokt kijken de aanwezigen naar de ravage vóór hen. Ze staan met de handen voor hun monden. Niemand zegt iets.

Dan komt de paniek.

Eén van de aanwezigen rent naar de cabine. Hij stopt de motor, haalt de sleutel uit het contact en gooit deze weg. Sommige dorpelingen willen de chauffeur aanvliegen. Getuigen zien Juan zittend achter het stuur. Hij ziet er verward uit, ‘dronken', roepen ooggetuigen, Juan maakt ‘snurkende’ geluiden... Niemand die op dat moment aan epilepsie denkt. Maar ook de kenmerken van een epilepsieaanval passen bij wat de getuigen zien.

Mag je dan rijden, als je epilepsie hebt? Volgens Europese richtlijnen niet met een vrachtwagen als je nog medicijnen gebruikt. En - al ligt het ingewikkeld - ook niet volgens de Spaanse wet. Maar... Juan had een rijbewijs. En medicijnen. Zegt hij. Hoe dat kan is voor justitie pas van belang als de epilepsie daadwerkelijk de oorzaak blijkt te zijn van het drama. Dat onderzoek is nog gaande.

Onder de vrachtwagen liggen lichamen
Agenten vertellen Juan in de politiebus over het ongeluk. Hij zegt zich nauwelijks iets te kunnen herinneren en stort in. De chaos op het grasveld is compleet. Onder de vrachtwagen liggen levenloze lichamen. Honderden hulpverleners snellen toe.

Medeorganisator Marie-José gaat zo snel mogelijk alle namen op de gastenlijst af. Vier personen - twee stellen - zijn onvindbaar. Vergezeld door twee agenten loopt ze naar de woning van het eerste stel. Ze treffen een donker huis, zien dat de auto voor de deur staat. Het bevestigt wat ze al vreesden: het duo, kersverse bewoners van het buurtschap, is overleden. Het andere stel blijkt gelukkig al op eigen houtje te zijn vertrokken en leeft dus nog.

Ineens is het buurtschap, waar zeven dodelijke slachtoffers te betreuren zijn, wereldnieuws. Schokkende details komen naar buiten. Eén van de slachtoffers - een 28-jarige vrouw - was hoogzwanger. Niet alleen zij en haar ongeboren kind lieten het leven, ook haar man en schoonmoeder.

‘Juans vrouw wist niet van epilepsie’
Juan blijkt niet te hebben gedronken. Daags na het ongeluk meldt zijn eerste advocaat dat de Spanjaard vermoedelijk een epileptische aanval heeft gehad. Hoe kon dat? Hij zou er al sinds zijn jeugd geen last meer van hebben gehad en zegt er medicijnen voor te hebben. Gek genoeg zegt zijn vrouw, via Juans werkgever, tegen deze site dat ze niets wist van zijn epilepsie.

Later wordt duidelijk dat er ook sporen van cocaïne in zijn bloed zijn gevonden. Onderzoek moet de invloed daarvan nog uitwijzen, maar het kan zijn epilepsie hebben getriggerd. Dat is de theorie. Bij een eerste speekseltest kwam de coke nog niet tevoorschijn. Bij bloedonderzoek kwamen daarna ‘aanwijzingen naar sporen van coke’ naar voren. Of het dan echt in zijn bloed zat? Het moet nog definitief blijken. Dát hij ooit coke heeft gebruikt, lijdt kennelijk geen twijfel, voor wie de woorden van de advocaat-generaal in de beslissing over voorlopige hechtenis goed las.

Zo zijn er nog meer vragen: de tachograaf uit de vrachtwagen moet uitwijzen of Juan inderdaad zo gereden is, als de politie nu vermoedt. Ook moeten zijn medisch verleden, een hersenscan en bloedonderzoek meer duidelijkheid geven over zijn epilepsieverhaal en die cokesporen.

Want de enige die écht kan weten hoe het allemaal zit, is Juan zelf. En die herinnert het zich niet meer.

De bebording is voor hem dus abracadabra.

Komt omdat ze er steevast lokale termen op gooien. Bergen op Zoom, whoe de fuk weet waar dat ligt

Ik vind "Blauwe brug afgesloten" onbegrijpelijk. Handig als je lokaal bekend bent maar voor de rest ....

OM gaat chauffeur vrachtwagendrama Nieuw-Beijerland vervolgen

Het Openbaar Ministerie gaat de 47-jarige Spaanse vrachtwagenchauffeur vervolgen die augustus vorig jaar inreed op een buurtfeest in Nieuw-Beijerland. Bij het drama kwamen zeven mensen om het leven, onder wie een ongeboren kind. Meerdere mensen raakten gewond.

„Op basis van het onderzoeksdossier ziet het OM voldoende bewijs om de chauffeur te vervolgen voor het veroorzaken van een verkeersongeval met dodelijk letsel of zwaar letsel door schuld”, aldus justitie woensdag in een toelichting. Wanneer de zaak inhoudelijk behandeld gaat worden, is nog onbekend.

Epileptische aanval
De nabestaanden en de slachtoffers zijn op de hoogte gebracht van het vervolgingsbesluit, meldt het OM.

De vrachtwagenchauffeur zei eerder dat hij ten tijde van het ongeluk een epileptische aanval had en dat hij zich niks meer kon herinneren. Een eerste toxicologisch onderzoek wees uit dat er een aanwijzing was voor „de aanwezigheid van een concentratie cocaïne en een omzettingsproduct in het bloed van de verdachte.”

De chauffeur zat na een kort voorarrest sinds september vorig jaar niet meer in de cel en keerde terug naar zijn thuisland.