Nieuwe nationale crisis? Door slechte funderingen kunnen honderdduizenden woningen in waarde dalen

De schade aan funderingen van Nederlandse huizen en gebouwen is zo groot dat een nieuwe nationale crisis dreigt. Een miljarden kostende aanpak is essentieel, stelt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur in een advies aan het kabinet. Woningeigenaren met slechte funderingen moeten rekening houden met ernstige waardedaling van hun huis.

De conclusies van het advies ‘Goed Gefundeerd’, dat donderdagmiddag werd aangeboden aan drie ministers, liegen er niet om. Als de overheid niet snel besluit tot een nationale aanpak voor de funderingsproblematiek, dreigt een ‘onbeheersbare situatie’ en een ‘funderingscrisis’, die ‘een recept voor maatschappelijke ontwrichting’ vormt.

Naar schatting hebben in 2035 425.000 gebouwen in Nederland te maken met funderingsschade, door tal van oorzaken: slappe bodems, lage grondwaterstanden, aantasting door bacteriën, droogte, werkzaamheden in de omgeving, veroudering of constructiefouten. In 2050 kan dat aantal zijn verdubbeld. Voor een klein deel gaat het om diepe funderingen met houten palen, die door schimmels en bacteriën zijn aangetast. Het grootste deel betreft ondiepe funderingen met verzakkingsschade.



Maar, waarschuwen de auteurs van het advies: de onzekerheid in de schattingen is groot. Door klimaatverandering kan het aantal woningen met funderingsproblemen nog veel harder groeien. Traditioneel zijn vooral oudere woningen in veenweidegebieden met lage grondwaterstanden, te haastig gebouwde naoorlogse wijken en historische binnensteden de pineut. Maar door de steeds drogere zomers en juist nattere winters komen de meldingen steeds vaker uit heel het land.

Schadebedrag kan oplopen tot 54 miljard euro
Een fundering vervangen kan zomaar 120.000 euro kosten. En dan zijn er nog eens de bijkomende problemen die aangepakt moeten worden: scheuren in muren, vloeren en plafonds, scheve muren, klemmende deuren, enzovoorts. Als er de komende jaren niets gebeurt, kan het totale schadebedrag oplopen tot zeker 54 miljard euro, waarschuwt de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli).

Behalve financiële heeft dat ook ernstige maatschappelijke consequenties, waarschuwt Rli-lid Jantine Kriens. ,,Voor heel veel mensen geldt dat ze met pijn en moeite een huis gekocht hebben, aan de top van hun hypotheek zitten. Als je dan geconfronteerd wordt met dit soort problemen en je huis opeens een stuk minder waard blijkt, is dat heel ingrijpend. Een veilig en betaalbaar huis is een van de belangrijkste basisbehoeften.”

Slechte funderingen zijn een verborgen probleem
De problemen met de Nederlandse funderingen bleven tot nu toe vaak letterlijk verborgen, constateert de raad. Zowel mensen die hun huis willen verkopen als makelaars hebben er geen belang bij om onder de vloer te kijken, want dat kan eigenlijk alleen maar ellende opleveren. De verkoper ziet door een aantoonbaar slechte fundering de verkoopprijs dalen, voor de makelaar is zo’n gemankeerd huis moeilijker aan de man te brengen. Financiële instellingen met veel panden in bezit hebben ook al geen belang bij grondig onderzoek: het kan zomaar de waarde van hun bezit stevig doen dalen.

,,Iedereen heeft boter op zijn hoofd”, zegt Kriens. ,,Ik heb me bij het kopen en verkopen van huizen ook nooit een seconde druk gemaakt om de fundering. Als je een huis mooi vindt, wil je het graag hebben. Dit soort informatie wil je dan eigenlijk helemaal niet horen.”

Dat Nederland last heeft van de slechte funderingen, was wel bekend. Maar omdat de markt het niet uit zichzelf oplost, moet de overheid nu dringend in actie komen, schrijft de Rli. En die actie moet verder gaan dan alleen het in beeld brengen van de problematiek. ‘Als alleen maar de funderingsinformatie boven tafel komt met waardedaling van gebouwen tot gevolg, zonder dat er zicht is op een oplossing, voorzien wij aanzienlijke maatschappelijke onrust.’

Overheid moet miljarden uittrekken
De raad pleit voor een ‘doeltreffende’ overheidsaanpak die niet verzandt in ellenlange discussies en procedures, zoals bij het gasdossier in Groningen. Nee, het oplossen van de problemen en het helpen van getroffenen moet centraal staan. De Rli pleit voor scheutige subsidies, waarmee 90 procent van het onderzoek naar funderingsschade en 30 procent van de herstelkosten zelf (met een maximum van veertigduizend euro) zouden kunnen worden gedekt.

Dat kost miljarden. Maar voor een nieuw kabinet zou dit dossier een ‘uitgelezen kans’ zijn om te laten zien dat het náást in plaats van tegenover burgers wil staan, vindt Kriens. ,,Als zij straks door nieuwe regelgeving over funderingsschade opeens te maken krijgen met een huis dat minder waard wordt, kan dat bij mensen leiden tot het gevoel dat ze belazerd worden. We hebben in Groningen gezien wat daar de effecten van kunnen zijn. Daarom is het zo belangrijk dat je dit goed oplost.”

Een belangrijk besef voor de eigenaar van een woning of ander gebouw, vindt de raad: het is anno 2024 niet meer een totaal risicoloos bezit. Kriens: ,,In ons hoofd bouwen we huizen voor de eeuwigheid, en als een veilig spaarpotje voor de toekomst. Maar we zouden dat niet vanzelfsprekend moeten vinden. We leven in een gebied dat gevolgen ondervindt van klimaatverandering, er moeten investeringen in duurzaamheid worden gedaan. Een goed en veilig huis is geen zekerheidje, dat moet bij ons allemaal tussen de oren komen te zitten.”

ben benieuwd of de burger de portemonnee moet trekken.

niet op palen.

Voor een klein deel gaat het om diepe funderingen met houten palen, die door schimmels en bacteriën zijn aangetast. Het grootste deel betreft ondiepe funderingen met verzakkingsschade.

Er moet een nationale coördinator funderingsproblematiek worden aangesteld.

de baantjescarrousel draait weer

Range Rover Teun schreef: ben benieuwd of de burger de portemonnee moet trekken.

fixed it, want draait het toch op uit, belasting verhoging zodat de regering wat subsidie kan verstrekken, wat dan ook nog niet eens toereikend zal zijn per huis eigenaar om het probleem te verhelpen, maar genoeg om mensen te laten denken dat ze je wat helpen.

Verkopers en verhuurders van een pand moeten per 2029 verplicht informatie verstrekken over die kans op funderingsschade.