Politiecommissaris: ‘Agent met een hoofddoek moet kunnen’

Racismebestrijding De landelijk coördinator voor de bestrijding van racisme en discriminatie binnen de politie vindt het oude argument dat uniformiteit neutraliteit uitstraalt, niet langer houdbaar.

Marcel Haenen

31 oktober 2022 om 16:25

Leestijd 2 minuten

Het past beter bij deze tijd om diversiteit – ook in hoe je eruit ziet – toe te laten, zegt commissaris Johan van Renswoude.Foto Jeffrey Groeneweg/ANP 

Agenten zou moeten worden toegestaan een hoofddoek of andere religieuze kleding of symbolen te dragen. Dat zegt de landelijk coördinator voor de bestrijding van racisme en discriminatie binnen de politie, commissaris Johan van Renswoude, in een interview met NRC.

„Het past beter bij deze tijd diversiteit – ook in hoe je eruit ziet – toe te laten. Daarmee communiceer je als politieorganisatie pas echt goed dat je van en voor iedereen bent”, zegt Van Renswoude. Hij werd deze zomer na een reeks racistische incidenten bij de politie door de korpsleiding aangesteld om effectieve maatregelen te ontwikkelen voor een „strengere aanpak” van racisme bij de politie. De coördinator racismebestrijding zegt dat het oude argument dat uniformiteit bij de politie neutraliteit uitstraalt, niet langer houdbaar is.

„In de huidige superdiverse en sterk polariserende samenleving is deze uniformiteit in de ogen van veel groepen niet neutraal en een exponent van overheidsgezag dat veel minder wordt geaccepteerd. Versterking van neutraliteit van de politie is juist in deze tijd essentieel.”

Gevoelig debat

Van Renswoude wil een groep van experts om advies vragen om de discussie verder te brengen. Het debat ligt „politiek, maatschappelijk en intern bij de politie hartstikke gevoelig”, zegt hij. „Ook binnen de islamitische gemeenschap is er bijvoorbeeld geen consensus over. Ik heb verschillende moslima’s gesproken die zeggen dat we echt heel goed moeten nadenken voor we dit pad op gaan. Ik heb me daarom voorgenomen een groep deskundigen bijeen te brengen die advies moet uitbrengen over deze kwestie.”

Vijf jaar geleden pleitte de toenmalige Amsterdamse politiebaas Pieter-Jaap Albersberg om bijvoorbeeld een hoofddoek bij het uniform toe te staan. Het zou helpen agenten met een migratieachtergrond te kunnen werven. Toenmalig korpschef Erik Akerboom verwees het idee meteen naar de prullenbak. Er was volgens hem „geen draagvlak” voor dit idee dat „de gelederen polariseert”.

Lees ook:Hoofddoek bij agentes, waarom niet?

Eerder dit jaar oordeelde het College voor de Rechten van de Mens dat buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s) wel een hoofddoek of andere religieuze symbolen zouden moeten kunnen dragen. „Mensen moeten worden beoordeeld op basis van hun feitelijke handelen en gedrag en niet op veronderstellingen gebaseerd op hun uiterlijke kenmerken.” Ambtenaren moeten objectief en onafhankelijk zijn. Kledingvoorschriften mogen er niet toe doen. „De aanname dat mensen die zichtbaar religieus zijn hun functie niet onpartijdig kunnen uitoefenen, is stigmatiserend en bovendien niet effectief”, aldus het college. Minister Dilan Yesilgöz (Justitie en Veiligheid, VVD) wees dit idee in maart van dit jaar af.

Ook de voorzitter van de grootste politievakbond NPB, Jan Struijs, wijst de suggestie van de coördinator racismebestrijding af. „Een hoofddoek of keppeltje voor uitvoerende politiemensen in uniform roept helaas in deze maatschappij vooral agressie op. Laten we eerst beginnen met het creëren van een inclusieve en veilige politieorganisatie. Dat is topprioriteit en al moeilijk genoeg.”

Glashelder tussen de oren landen

De politie heeft een communicatiebureau ingehuurd dat moet bedenken hoe de normen bij elke politiemedewerker „glashelder tussen de oren landen”, aldus Van Renswoude. „We willen dit op een hele indringende manier doen.” Kort na de jaarwisseling moet dit gebeuren.

Volgens Van Renswoude zijn de huidige normen onvoldoende duidelijk. „Er is te veel ruimte om onder het mom van bijvoorbeeld humor of stoom afblazen je eigen grenzen centraal te stellen en niet die van de organisatie. Agenten vragen zich nu af: kan ik dan helemaal geen grap meer maken? Ik vind oprecht dat een grap met racistische intonatie niet in onze organisatie hoort.”

Om van de politie een meer diverse organisatie te maken, moet het leiderschap volgens Van Renswoude wel worden versterkt. Alle chefs binnen de politie, van teamchefs tot leden van de korpsleiding, zullen een speciale opleiding krijgen voor inclusief leiderschap „om te komen tot de gewenste cultuurverandering”.

Waar gaat dit land heen

Alle chefs binnen de politie, van teamchefs tot leden van de korpsleiding, zullen een speciale opleiding krijgen voor inclusief leiderschap „om te komen tot de gewenste cultuurverandering”.

Johan van Renswoude

Versterking van neutraliteit van de politie is juist in deze tijd essentieel.

Ik heb me daarom voorgenomen een groep deskundigen bijeen te brengen die advies moet uitbrengen over deze kwestie.

Het is ook het argument voor school-uniformen in de Angelsaksische wereld: dankzij uniformen worden onderliggende sociale verschillen vereffend en geneutraliseerd

Vijf jaar geleden pleitte de toenmalige Amsterdamse politiebaas Pieter-Jaap Albersberg om bijvoorbeeld een hoofddoek bij het uniform toe te staan. Het zou helpen agenten met een migratieachtergrond te kunnen werven. Toenmalig korpschef Erik Akerboom verwees het idee meteen naar de prullenbak. Er was volgens hem „geen draagvlak” voor dit idee dat „de gelederen polariseert”.

Een neutraal uniform

maakt het uit?

Ja ik als transgender voel me gediscrimineerd.

Zat er een pieletje aan je toen je geboren werd, of niet?

Expliciet in kledingvoorschriften politie: geen hoofddoek of keppel

Politieagenten in uniform mogen definitief geen hoofddoekjes, kruisjes of keppeltjes meer dragen. Minister Dilan Yesilgöz laat de kledingvoorschriften voor de zomer aanpassen en maakt daarmee een einde aan een lange discussie.

De minister van Justitie en Veiligheid geeft gehoor aan een aangenomen motie van PVV-Kamerlid Lilian Helder. Zij wilde dat "neutraliteit van het politieuniform" werd gewaarborgd.

Yesilgöz doet dat door de nu nog ongeschreven regel dat agenten in uniform geen uitingen van geloofs- of levensovertuigingen mogen dragen, nu met zoveel woorden in de de kledingvoorschriften op te nemen.

"Ik hoop dat de discussie klaar is en dat er niet langer over de ruggen van agenten een politieke discussie wordt gevoerd over dit onderwerp", zegt de minister tegen De Telegraaf.

Jarenlange discussie

De discussie over het mogen dragen van religieuze kleding of symbolen woedt al jaren. In 2017 liet de toenmalige Amsterdamse hoofdcommissaris Pieter-Jaap Aalbersberg weten het verbod ter discussie te willen stellen.

In november vorig jaar zei de landelijk coördinator racismebestrijding bij de politie, commissaris Johan van Renswoude, ook dat een agent met hoofddoek zou moeten kunnen.

Yesilgöz zou graag zien dat de nieuwe kledingvoorschriften ook gaan gelden voor buitengewone opsporingsambtenaren, maar daar heeft ze niet direct iets over te zeggen. Boa's vallen onder gemeenten.

Yesilgöz zou graag zien dat de nieuwe kledingvoorschriften ook gaan gelden voor buitengewone opsporingsambtenaren, maar daar heeft ze niet direct iets over te zeggen. Boa's vallen onder gemeenten.

een aangenomen motie van PVV-Kamerlid Lilian Helder

Grappig Zorgwekkend dat mensen blijven roepen dat de PVV alleen maar schreeuwt vanaf de zijlijn.

Utrechtse boa's mogen vanaf nu keppeltje of hoofddoek dragen

Buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) en toezichthouders die een hoofddoek of keppeltje willen dragen, kunnen dat in Utrecht vanaf vandaag doen. Om een zo inclusief mogelijke organisatie te zijn heeft de gemeente de regels voor boa's versoepeld, waardoor zij een religieuze of levensbeschouwelijke uiting aan hun uniform toe mogen voegen.

De Utrechtse raad nam in 2021 al een motie aan om dit mogelijk te maken, maar de praktische uitvoering liet even op zich wachten. Er werd juridisch advies ingewonnen en onder meer de politie, het Openbaar Ministerie, het College voor de Rechten van de Mens en de ROC's werden betrokken bij het proces.

Dat heeft geleid tot een wijziging van de kledingregels voor boa's, waarbij zij nog wel aan bepaalde eisen moeten voldoen. Zo moet het normale uniform goed zichtbaar blijven en mag de kleur van de uiting niet te veel afwijken van het uniform.

Op straat lijkt er voorlopig nog niet veel te veranderen. Medewerkers moeten het eerst met hun leidinggevende overleggen als ze een uiting willen toevoegen, maar op dit moment heeft volgens de gemeente nog niemand laten weten dit te willen. In de gemeenten Tilburg en Arnhem was het dragen van zo'n uiting al mogelijk.

Ik kan al raden welke gemeentes hier niet in mee gaan; Amsterdam voorop.

vind ik wel dat iedereen maar moet dragen wat ze willen in het algemeen/heb ik persoonlijk niet zo veel problemen met een hoofddoek of keppeltje

Dat dacht ik ook, maar Utrecht denkt daar heel anders over.

Dit is de zoveelste stap naar de ondergang van onze seculiere rechtsstaat. Geen idee wat mensen bezielt die dit goedkeuren anders dan dat ze die ondergang graag tegemoetzien, of gewoon oliedom zijn. En het keppeltje in één zin benoemen met het hoofddoekje is natuurlijk hypocrisie ten top, alsof niet iedereen doorheeft dat het uitsluitend om dat hoofddoekje gaat. Omdat we buigen voor een geloof van schreeuwerds en messentrekkers, maar met dat 'en keppeltjes' een rechte rug veinzen. Een BOA die in z'n vrije tijd een keppeltje draagt heeft er helemaal geen behoefte aan om dat tijdens z'n werk ook te doen; hij kijkt wel link uit.
Ik zeg je dat het licht dooft.

Een BOA die in z'n vrije tijd een keppeltje draagt heeft er helemaal geen behoefte aan om dat tijdens z'n werk ook te doen; hij kijkt wel link uit.

Je gaat voorbij aan het feit dat overheid zich onafhankelijk dient te uiten.

Dat geldt ook voor ambulancepersoneel.

Je kan het ook omdraaien. Het laat namelijk zien dat moslims zich niet willen aanpassen aan onze cultuur.

Je dacht toch niet dat het in Saudi-Arabië andersom wel geaccepteerd zou worden?

Helemaal niet. 'De Nederlander' wenst dat de overheid zich onafhankelijk uit.

Wat is niet aanpassen aan een cultuur?

En daar is de dooddoener. Wij zijn geen Saudi-Arabië.

Binnen een RAV heb je private en publieke ambulancediensten. Witte Kruis bijvoorbeeld.

de gemiddelde 'oerbewoner' uit een kansenwijk die met het blik Schultenbrau op de witte tuinbank rond zit te hangen.

’We gaan weer terug naar vroeger’ / Politiebaas New York trekt teugels aan in korps: ’Over week geen baarden en open boorden meer’

De chef van de politiepatrouilles in New York, John Chell, heeft zijn personeel ferm toegesproken over hoe ze eruit kunnen zien. „We gaan het weer als vroeger doen”, zei Chell op een bijeenkomst afgelopen week waar plaatselijke media in het weekend een video van toonden. „Over een week geen baarden meer en geen open boorden”, zei Chell. „En we gaan ook weer scherper kijken naar de weersomstandigheden om gebreide of andere mutsen te dragen, alleen nog als het erg koud is.”

„Wat ik in feite zeg, is dat we er weer volgens ’de oude school’ gaan uitzien en tradities weer invoeren die we de afgelopen jaren verloren zijn.”

Sinds 2016 zien de agenten van de stad er steeds minder uniform uit. De eerste opvallende patrouille-agenten waren leden van de gemeenschap van de sikhs die met lange baarden en een blauwe tulband mochten patrouilleren. Maar naar verloop van tijd lieten ook andere agenten hun baard groeien en kwamen er steeds meer uiterlijke variaties. Ook hebben agenten een muts verkozen boven de pet, ook op hete zomerdagen. Het korps draagt over het algemeen ook geen stropdassen meer.

Een door de New York Post naar zijn mening gevraagde politieagent juicht het besluit van Chell toe: „Het is volstrekt krankzinnig dat je een agent hebt met roze haar en nagels langer dan de vingers. We zijn het politiekorps, niet het hiphop-korps.”

Bijvoorbeeld om een plek om te bidden vragen/eisen op een openbare school.

Die private ambulancedienst werkt samen of in opdracht van het RAV.

Die wil graag dat dit gebeurt met bijvoorbeeld het zelfde soort voertuig, uitrusting en bekwaamheid én uniform. Dit alles zodat het voor de burger niet uitmaakt of een verschil maakt dat ze door óf A geholpen worden óf door B. Beide zijn uniform (daar heb je het woord weer).

Kudo's voor je elastisch denkvermogen

Dit is net zo demoniserend als het plaatsen van jouw collega in het hokje van strenge moslima. Is dit ook een reactie als je naar zo'n wijk wordt gestuurd voor een hulpvraag?

Politiebaas New York trekt teugels aan in korps: ’Over week geen baarden en open boorden meer’

Een baard doet voor mij niets af aan het functioneren van iemand in een bepaalde setting.

In een handgemeen kan zo'n baard je anders nog aardig tegenzitten.

Boa Bond kritisch op toestaan religieuze uitingen: "We hebben niet voor niks één uniform"

De Nederlandse Boa Bond is het niet eens met de plannen om religieuze uitingen toe staan bij handhavers. Burgemeester Halsema en wethouder Personeel en Organisatie Hester van Buren maakten dat gisteren bekend. Het geldt naast handhavers ook voor bijvoorbeeld brandweerlieden en toezichthouders.

Het stadsbestuur zegt ervan overtuigd te zijn dat alle ambtenaren professioneel en onpartijdig zijn in hun handelen, ongeacht hun religieuze achtergrond. Daar is ook bij de Boa Bond geen twijfel over, maar toch zijn ze kritisch op het besluit. "Het gaat om het principe", aldus Ruud Kuin van de Nederlandse Boa Bond. "Wij vinden dat boa's hetzelfde uniform moeten hebben en neutraliteit moet uitstralen. Ze moeten niet de schijn hebben van niet-neutraliteit."

Vanuit de Amsterdamse politiek werd ook wisselend gereageerd. De VVD en JA21 waren kritisch, maar het CDA liet weten dat uniform niet identiek betekent. Fractievoorzitter Rogier Havelaar gaf aan: "Ik zou het geweldig vinden als er keppeltjes, hoofddoeken en kettinkjes met kruisjes in politie- of boa-huisstijl zijn."

Uniform inclusiever
Hiermee schaart hij zich achter Denk, die in 2021 al een motie indienden waarin werd gepleit voor deze maatregel. Die motie werd toen door een groot deel van de gemeenteraad gesteund. Denk vroeg er toen om dat er zou worden onderzocht of het uniform van boa's inclusiever kon worden gemaakt. Daar is nu dus groen licht voor. "Wij zien dit als een vorm van inclusiviteit", legt Süleyman Koyuncu van Denk uit. "Mensen die hun geloofsuiting zichtbaar uiten konden tot voor kort niet werken als handhaver. Dat kunnen ze nu wel en daar zijn we heel blij mee."

Maar volgens de Boa Bond speelt deze wens onder handhavers helemaal niet. "De populatie van boa's is in de grote steden heel divers, met allerlei achtergronden, dus in die zin speelt het niet", aldus Ruud Kuin. "Het is een non-issue, maar wat wel een issue is, is dat boa's veilig hun werk willen kunnen doen."

Meerdere steden
Amsterdam is niet de eerste stad waar handhavers straks religieuze uitingen mogen dragen. In gemeenten als Utrecht, Arnhem en Tilburg werden religieuze uitingen bij gemeentelijke handhavers eerder al toegestaan. "We hebben niet voor niks een uniform en dat moet niet in elke stad anders zijn", vindt Kuin. "Dat idee is ook al raar."

Volgens Koyuncu gaat er niks veranderen nu er een uiting gedragen kan worden. "Neutraliteit laat je zien met je handelen en niet met je kleding", geeft hij aan. "Dat je een hoofddeksel draagt laat zien dat je bij een geloofsgemeenschap hoort. Dat zegt niks over het handelen."

Vanaf wanneer religieuze uitingen bij de gemeentelijke handhavers, toezichthouders en de brandweer precies worden toegestaan, is nog onbekend. Dat wordt later bekendgemaakt.

het CDA liet weten dat uniform niet identiek betekent.